SAND - MADE | Özge Adanır
SAND – MADE, Özge Adanır tarafından tasarlanan kullanıcı etkileşimi ve endüstriyel üretim yöntemlerini dönüştürmeyi amaçlayan kolektif bir üretim istasyonu. Tasarımcının Bilgi Üniversitesi Endüstri Ürünleri Tasarımı bölümünde mezuniyet projesi olarak tasarladığı SAND – MADE, varolan kalıp üretimi tekniklerinden öğrenmek, buradaki bilgiyi bir tasarım parametresine dönüştürmek için yeni “yapma” biçimleri sunuyor. Projenin temel amacını, kullanıcının hem “tasarladığı” hem “ürettiği” bir üretim hattı tasarlamak ve bu hat üzerinden kullanıcı-endüstri ilişkisini irdelemek.
Projeye başlarken Özge, kalıplamanın endüstriyel döngüdeki yerini sorgulayarak başlamış . Tasarım sürecinde tasarımcı, eskiz çizimlerin ardından, dijital bir arayüz ile ürünü tasarlıyor ve sonra üretim süreci başlıyor. Kalıp ise en son aşamada geliyor, ürünün tekrar edilebilmesi ve çoğaltılabilmesi için oluşturuluyor. ‘Kalıp dediğimiz şeyi tasarlamak için kullansaydık ne olurdu’ sorusunu soran Özge, ‘tasarlarken üretebilir miyiz?’ brief’i ile başlamış tasarım sürecine.
Kullanıcı ile endüstriyel üretimi bir platformda buluşturmak isteyen SAND – MADE projesi, tasarımı bir öğrenme ve öğretme metodu olarak kullanabilmek ve kullanıcıyı “tüketici” halinden “katılımcı” ve “üretici” haline getiriyor. Tasarımcı bir performans olarak yorumladığım bu “yapma” eylemini ve hangi tekniklerle kalıplama yapılabileceğini araştırdıktan sonra kum kalıba karar vermiş. Bunun sebebi ise kalıbın atık oluşturmaması ve tekrar tekrar kullanılabilmesi. SAND – MADE 3 ana üniteden oluşuyor. Tasarlama/kalıplama, döküm ve sergileme.
İlk aşamada katılımcı kağıda istediği bir şekli çiziyor. Pantograf adında, basit bir makas sistemi, çizimi bir koldan diğer kola aktarıyor ve kağıdın öteki tarafında bulunan kum kutusunda izler oluşturuyor. Kumun oyulması için bir metal uç ve vakumlama kullanılıyor. Bu sayede çizginin geçtiği her yere eksiltme yöntemi ile izler bırakılmış oluyor. Kum kutusunun altında bulunan kriko sistemi ise aşağı-yukarı hareketini yaparak kalıba derinlik vermeye imkan sağlıyor. Kalıp oluşturulduktan sonra döküm ünitesinde, dökülecek malzemenin rengine karar veriliyor ve malzemeler karıştırılıyor.
Tasarımcı döküm malzemesi olarak kalsit kullanıyor. Kalsit (taş tozu olarak da bilinir) alçıya benzer özellikler taşıyan, alçıdan daha küçük partiküllere sahip, dolayısıyla daha yoğun ve dayanıklı bir malzeme olduğundan tercih edilmiş. Karışımı kalıbın içine döktükten sonra 20 dakika gibi bir sürede donuyor. Daha sonra ürün kalıptan söküp etrafındaki fazla kumlar temizleniyor. Geriye kalan kumu, vakumlamayla toplanan kumlar ile birleştirilip tekrar tekrar kullanılabiliyor. Bir performans olarak tasarlanan bu sürecin sonunda ürün katılımcıda kalıyor, Özge ise çizim kağıdını alıyor. Kalıp bozulduktan sonra çizim, kalıp olarak kullanılabiliyor. Kağıttaki çizginin üzerinden geçerek aynı ürünü üretmek mümkün.
SAND – MADE ’i gezen bir istasyon olarak düşünüp tasarlayan Özge, üniteleri demonte edilebilir ve taşınabilir parçalardan tasarlamış. İlerde SAND – MADE ‘in farklı yerlerde kullanıcılar ile buluşmasını hedefliyor. Projenin devamı için seramik ve alçıyı atık oluşturmadan bu döngüye dahil edebilmeyi hedefleyen tasarımcı yeni malzeme ve teknik denemeleri yapıyor.
