Tasarlayan Kadınlar | Melitta Bentz

Melitta Bentz

Bu haftaki ilham perimiz, tasarımıyla kahvenin içimini ve ağzımızda bıraktığı tadı güzelleştiren Melitta Bentz (1873-1950). Filtre kahvenin mucidi, 3. dalgacıların bile hakkını pek vermediği Melitta’nın buluşuna ve hayat hikayesine yakından bakalım.

Melitta, Amalie Auguste Melitta Liebscher adıyla, 1873 yılında Almanya’nın Dresden şehrinde doğar. Gençlik yılları hakkında detaylı bilgi bulunmayan Melitta, Hugo Bentz ile evlenir ve dönemindeki çoğu kadın gibi hayatının büyük bir kısmı evinde geçer ki bu da O’nu tasarlamaya yönlendiren en büyük etken olur.

Kahve, Avrupa’da, 20. yüzyılın başlarında hiç olmadığı kadar popülerdir. Melitta da bu egzotik lezzetin tüketicilerinden biridir. Diğer komşusunun güne başladığı gibi O da güne kahvesini yudumlayarak başlamayı alışkanlık haline getirmiştir. Oğlu Horst Bentz’in 1949 yılında bir Alman dergisine verdiği röportajda da bahsettiği gibi Melitta’nın tat alma yetisi çok gelişmiştir ve özellikle de kahve konusunda çok zevklidir. Fakat kendisinin bu kahve keyfi, kahve telveleri nedeniyle sürekli bozulur. O dönemde kahveler, günümüzde en çok bilinen örneği olan, Moka Pot benzeri, metal kahve filtreli makineler aracılığı ile yapılmaktadır. 1900’lerin başındaki kahve makineleri bardakta fazla telve bırakmaktadırlar. Buna alternatif olarak, kumaş bezler kahve filtresi olarak kullanılmaktadırlar; fakat bunların temizliği de çok meşakkatlidir.

Elindeki yöntemlerin hepsini deneyen Melitta, en sonunda kumaş filtrelere alternatif üretmekte karar kılar. Pirinç bir fincanın dibine delikler açan Bentz, içerisine de oğlunun okul defterinde koparttığı emici veya kurutma kâğıdı da denilen bir tür kâğıt koyar. Kâğıdın içerisine de çekilmiş kahveyi koyar ve üzerine sıcak suyu döker. Filtreden geçen kahve, pirinç fincandan geçerek içmeye hazır hale gelir. Tek kullanımlık bu tasarım, kumaş filtrelerin aksine temizlik de gerektirmez. Melitta, yeni icadını tanıdıklarını akşamüstleri kahve içmeye çağırarak test eder.

İlk Melitta Filtre, Dresden, 1908

1908 yılının Haziran ayında Berlin’de bulunan patent ofisi, Melitta’nın tasarladığı dünyanın ilk kahve filtresi olan bu yöntemin patent başvurusunu onaylar ve kısa bir süre sonra, O ve eşi filtre üreten firmalarını resmi olarak tescillettirirler. Fincanların üretimi için teneke üreten bir firmayla anlaşan çift, kahve filtrelerini de kendileri üretmeye başlar.

Tasarımlarını geliştirip yenileyen Melitta, 1910 ve 1911 yıllarında Dresden’deki Uluslararası Hijyen Fuarı’ndan tasarımıyla altın ve gümüş madalya alır. 1914 yılında büyümeye devam eden firma, bir çilingirin dükkanına taşınır, 15 kişi daha işe alır ve yeni makinelere yatırım yapar. Tam da bu sırada, 1. Dünya Savaşı’nın başlamasıyla eşi Romanya’da askere çağırılır. Savaş koşulları nedeniyle üretim durur. Savaş bittikten sonra tekrar üretime dönen Bentz’ler, 1923 yılında en büyük oğullarının da işe başlamasıyla firma ismini “Bentz & Sohn OHG” olarak değiştirirler.

Firma markalaşmanın önemini erken fark eder ve 1925’te yeşil ve kırmızı renkleri kullandıkları tasarımlarıyla kendilerini rakiplerinden farklı kılarlar. 100,000’den fazla ev artık onların filtrelerini kullanmaktadır. 1932 yılında, ortanca oğullarının da işe başlamasıyla şirketin ismi bir kere daha değişerek “Melitta-Werke AG” olur ve kahve filtresinin yanında çay filtresi de üretmeye başlarlar. 1934’te büyümeye devam eden firmanın artık İsviçre’de ilk şubesi vardır. 1936 yılında, günümüzde de kullanılan konik tasarımı patentleyen firma, daha sonra ürünlerine sandviç kâğıdı da ekleyerek büyümeye devam eder. Büyümesi 2. Dünya Savaşı’yla kesintiye uğrayan firmanın bu dönemde kahve filtresi üretmesi yasaktır.

Melitta Kahve Filtresi, Almanya, 1930'ların sonu

1946’da eşini kaybeden Melitta, 1947 yılında oğullarıyla birlikte üretime geri döner ve 1950 yılında da vefat eder. Arkasında 112. yılını kutlayan, “Melitta Group” olarak devam eden bir aile şirketi bırakan Melitta; kahve içme alışkanlığımız başta olmak üzere, ev içi başka gereksinimleri de karşılayan tasarımlarıyla hayatlarımızda yer almaya devam eder.